Bỏ tự động hóa: hãy làm bằng tay
Tôi là một người rất yêu thích tự động hóa: để công nghệ làm mọi thứ thay cho mình. Đó chẳng phải là con đường của tương lai hay sao?
Tại sao phải chép tay một bài viết nhiều lần khi bạn có thể copy–paste trên máy tính và gửi ra hàng nghìn bản? Tại sao phải ra ngân hàng thanh toán hóa đơn khi tài khoản ngân hàng online có thể tự động chuyển tiền? Tại sao phải giặt giũ bằng tay khi máy móc có thể làm tất cả?
Và dù tôi không hề cổ xúy việc vứt bỏ toàn bộ công nghệ hay tự động hóa, tôi vẫn muốn đưa ra một lập luận cho việc “phi tự động hóa” trong một số trường hợp.
Làm mọi thứ khó hơn… không hẳn là điều xấu.
Khi chúng ta buộc phải tự tay làm mọi việc, tốn thời gian và công sức, điều đó buộc ta phải cân nhắc xem liệu việc đó có thực sự đáng làm hay không.
Khi bạn phải đi bộ (hoặc lái xe) đến cửa hàng và trả tiền mặt để mua một món đồ, rõ ràng là bất tiện hơn rất nhiều so với việc đặt hàng online và chờ giao tận cửa. Nhưng chính sự bất tiện đó là một “cái giá”. Và cái giá cao hơn này khiến ta phải chần chừ lại.
Và khoảnh khắc chần chừ ấy chính là tất cả. Trong một khoảng dừng ngắn ngủi ấy có vô hạn thứ xảy ra. Trong đó có suy nghĩ, có một quyết định mà ta buộc phải đưa ra – một quyết định mà trước đây ta thường “tự động hóa”, vì hành động đó quá dễ, quá nhanh đến mức không cần suy nghĩ.
Ngày nay, mua sắm quá dễ dàng – dễ hơn bao giờ hết. Tiêu thụ thông tin cũng dễ đến mức ta quên mất việc sáng tạo và xây dựng. Giao tiếp thì đơn giản đến mức chúng ta giao tiếp nhiều hơn, bằng nhiều cách hơn so với trước kia. Việc tạo ra và tiêu thụ những tiếng ồn, những tạp âm trở nên quá dễ… nhưng liệu nó có nên như vậy không?
Đó chính là điều chúng ta cần dừng lại để suy ngẫm. Mọi thứ đều dễ, nhưng liệu đó có phải là cách chúng ta thực sự muốn sống? Dễ dàng thì rất thoải mái, nhưng nó kéo theo những hệ quả mà ta có thể không hề mong muốn: dư thừa, nợ nần, quá tải thông tin, béo phì, sở hữu quá nhiều thứ, và không bao giờ đủ thời gian cho những điều thực sự quan trọng.
Chủ nghĩa tối giản – như tôi từng nói – chính là một câu trả lời: giảm bớt, làm ít hơn, và sở hữu ít hơn.
Và phi tự động hóa là một con đường dẫn tới lối sống tối giản.
Dưới đây là một vài ví dụ để chúng ta cùng suy nghĩ:
Hãy tự nấu ăn thay vì mua đồ ăn nhanh, đồ quay lò vi sóng hay thức ăn chế biến sẵn. Bạn sẽ ăn ít hơn và ăn lành mạnh hơn. Tôi thậm chí còn muốn nói rằng chúng ta nên tự trồng thức ăn (hoặc tự săn bắt nếu bạn ăn thịt), nhưng có lẽ chúng ta vẫn chưa sẵn sàng cho “công nghệ cao cấp” đó.
Hãy viết mã website và bài blog bằng tay. Việc dùng phần mềm như Dreamweaver để làm website, hay TextMate, BBEdit để viết code, hay WordPress, Tumblr để viết blog là quá dễ. Nhưng thử tưởng tượng bạn phải làm mọi thứ bằng tay trong một trình soạn thảo văn bản đơn giản như Notepad hay TextEdit? Bạn sẽ buộc phải làm ít hơn, viết ít hơn, cân nhắc từng từ, từng trang, từng website, và tự hỏi liệu việc đó có thực sự đáng làm hay không. Với code cũng vậy: bạn sẽ viết ít hơn, nhưng mỗi dòng đều có giá trị.
Hãy đi bộ để mua đồ – hoặc lái xe nếu không còn lựa chọn nào khác. Nếu có cửa hàng trong khoảng cách có thể đi bộ hoặc đi xe đạp, hãy buộc mình dùng đôi chân và trả bằng tiền mặt thay vì thẻ tín dụng hay chuyển khoản. Bạn sẽ suy nghĩ lại lần thứ hai, thậm chí lần thứ ba: món đồ đó có đáng với công sức bỏ ra không?
Hãy viết thư tay thay vì email. Tôi biết, hầu hết chúng ta sẽ không làm điều này. Nhưng hãy nghĩ đến hệ quả: chúng ta sẽ viết ít hơn, bớt ồn ào hơn. Mỗi lá thư, mỗi câu chữ đều trở nên có giá trị.
Hãy trò chuyện trực tiếp khi có thể. Ngồi xuống và nói chuyện với nhau. Nó thật hơn rất nhiều so với việc để lại bình luận, gửi email, nhắn tin, tweet hay thậm chí gọi điện thoại. Dĩ nhiên, không phải lúc nào cũng làm được vì khoảng cách địa lý hay thời gian, nhưng khi có thể, hãy thử.
Hãy thử tự may quần áo của mình – bạn sẽ sở hữu ít đồ hơn. Được rồi, tôi chỉ đùa thôi. Tôi biết đa phần chúng ta chỉ đi được đến một mức nào đó. Nhưng nghĩ xem, sẽ tuyệt vời thế nào nếu bạn có thể nói rằng mình tự làm tất cả quần áo mình mặc? (Có lẽ tôi sẽ còn “thảm họa thời trang” hơn bây giờ.)
Chỉ là vài điều để suy ngẫm. Tôi nghĩ chúng ta hoàn toàn có thể đi quá xa với việc phi tự động hóa, nhưng rất có thể chúng ta đã đi quá xa với tự động hóa và sự tiện lợi rồi. Ít nhất, đó là một lý do chính đáng để dừng lại và suy nghĩ.
